تحلیل تقابل‌های بنیادینِ متن در گفتمان ادبی و سینمایی: مطالعة موردی داستان آشغالدونی و فیلم اقتباسی «دایرة مینا»

یکی از روش‌های فهم معنا و درک شگردهای زیبایی‌شناختی اثر، کشف تقابل‌هایی است که در متن پنهان است و راه یافتن به شیوه پنهان‌سازی آن‌ها فرایند عمل نقد را کامل می‌کند. تقابل‌ها در سطوح مختلف اثر قابل بررسی هستند و دو گونة آشکار و نهان را شامل می‌شوند. تقابل‌های آشکار در متن همنشین می‌شوند، اما تقابل‌های پنهان فقط یک‌سویه را آشکار می‌کنند و به این طریق نشان می‌دهند سوگیری خالق اثر به سمت و  سوی غایب است. اینکه تقابل‌ها کدام‌ها هستند و چه رابطه‌ای با هم دارند، به درک معنا می‌انجامد و اینکه تقابل‌ها با کدام شگردهای زیبایی‌شناسانه پردازش شده‌اند، همان راه‌های پنهان کردن معنا را نشان می‌دهد که راز لذت‌بخش بودن اثر را هم فاش می‌کند. مقایسة دو رسانة متفاوت، روش‌های متفاوت و منحصربه‌فرد هر رسانه را در پردزاش تقابل‌ها نشان می‌دهد و یکی از بسترهای مطالعه در این زمینه، مقایسه فیلم‌های اقتباسی با منابع ادبی آن‌هاست. در این مقاله، به تحلیل تطبیقی تقابل‌ها در داستان آشغالدونی نوشتة غلامحسین ساعدی و فیلم اقتباسی «دایرة مینا» ساختة داریوش مهرجویی پرداخته شده‌است. دریافت نهایی تحقیق این است که کارگردان به سبب وفاداری به روساخت و ژرف‌ساخت روایی آشغالدونی، تقابل‌های مضمونی و روایی را از داستان مکتوب به فیلم انتقال داده‌است و با این حال، عناصر سبکی فیلم این تقابل‌ها را در عرصة تصویر کامل کرد‌ه‌اند و بیان زیبایی‌شناسانه متفاوتی را خلق کرد‌ه‌اند.